Çalgı(Enstrüman) Türleri

Çalgılar 5 ana türe ayrılır:

  1. Telli çalgılar

  2. Vurmalı çalgılar

  3. Nefesli çalgılar

  4. Yaylı çalgılar

  5. Tuşlu çalgılar

Şimdi bu türleri daha yakından inceleyelim:

1. Telli çalgılar

Telli çalgılar, titreşen teller aracılığı ile ses üreten müzik aletleridir. Bu çalgılar kendi aralarında aşağıdaki şekilde gruplara ayrılır:

a) Tezeneli çalgılar: Tellerin mızrap, pena vb. aletler yardımı ile çekip bırakılarak titreştirilmesi ile ses üreten müzik aletleridir. Bu enstrümanlar parmak veya tırnaklar kullanılarak da çalınabilir. Gitar, elektro gitar, bağlama, ut, tambur, cümbüş, mandolin, kanun, arp, tar gibi enstrümanlar, bu gruba örnek gösterilebilir.
b) Yaylı telli çalgılar: Ses çıkarmak için kullanılan yayın tel veya kıllarının çalgının tellerine sürtülmesi ile ses üreten çalgılardır. Yaylı çalgılara örnek olarak keman ve kemençe gösterilebilir.

c) Vurmalı telli çalgılar: Tellerin üzerine bir çekiç veya tokmak ile vurularak titreşim ve ses oluşturulur. Bu tip çalgıların en bilinen örneği piyanodur, bunun yanında santur da bu gruba bir örnektir.

2. Vurmalı çalgılar

Vurmalı çalgılar, müzikte ritim yapısını kurmak için kullanılan ve solo performansları tek başına müzik oluşturmak için yetmeyen çalgılardır. Vurmalı çalgıları 4 ana başlıkta inceleyebiliriz:

a) Sesin üretilme şekline göre vurmalı çalgılar

I- İdiofon: İdiofonlar tüm yapılarının titreşmesi sonucu ses üretirler.

II- Membranofon: Üzerlerinde bulunan zarın titreşmesi sonucunda ses üretirler.

III- Kordofon: Telli çalgılar genellikle kordofon olarak biliniriler. Fakat bunların bazıları aynı zamanda perküsyon aletidir.
IV- Aerofon: Üflemeli çalgılar aerofonların genelini oluştururlar. Fakat bu çalgıların bazıları aynı zamanda perküsyon aletidir.

V- Elektrofon: Elektrik sayesinde ses üreten her çalgı bir hoparlöre gereksinim duyar. Hoparlörler titreşimleriyle müzik üreten idiofonlara benzetilebilir. Bu nedenden ötürü elektrofonlar perküsyon ailesinin üyesi konumuna gelirler.

b) Müzikal işlevine göre vurmalı çalgılar

I- Belirlenebilir Frekanslılar

II- Belirlenebilir Frekanslı Olmayanlar

c) Gündelik bilgiye göre vurmalı çalgılar

I- Davul seti (Bateri)

II- Tef

III- Ayrıca tüm sonradan perküsyon aleti olarak kullanılmaya başlanmış aletler (metal borular, bir bisiklet tekerindeki teller, süpürgeler, konserve kutuları, bakır kaplar, tencereler, vs.)

d) Farklı kültürlere ve geleneklere göre vurmalı çalgılar

I- Folklorik Vurmalı Çalgılar

II- Modern-yaygın vurmalı çalgılar

3. Nefesli çalgılar

Nefesli çalgılar (üflemeli çalgılar), içindeki havanın titreşmesiyle sesin oluştuğu çalgılardır. Nefesli çalgılar, Batı müziğinde orkestranın ikinci çalgılar bölümünde yer alırlar ve ikiye ayrılırlar:

ITahta nefesliler: Flüt, ney obua, klarnet, fagot, saksafon vb.

II- Bakır nefesliler: Korno, trompet, trombon, tuba vb.

4. Yaylı çalgılar

Yaylı çalgılar, yayın tel üstünde kaydırılarak titreşim yoluyla ses oluşturulmasını sağlayan çalgı topluluğudur. Yaylı çalgılar orkestrada kendine özgü bir konuma sahiptir. Orkestrada 1. ve 2. kemanlar, viyolalar, çellolar ve kontrbaslar yaylılar olarak adlandırılır. Bütün klasik müzik bestecileri yaylıları kullanmıştır.

Ayrıca, bazı eserlerde iki adet çello bulunabilir. Klasik müziğin önde gelen çalgılarından olan yaylılar 17. yüzyıldan bu yana kullanılmaktadır. Bunlara sürtmeli çalgılar da denir.

5. Tuşlu çalgılar

Klavye, bazı müzik aletleri ve cihazlarında bulunan, çoğunlukla kaldıraç mekanizmasına sahip tuşlardan oluşan bir ekipmandır. Klavye aynı zamanda klavyeye sahip elektronik müzik cihazları için de kullanılan genel bir terimdir veya parmakla basılan tuşlara bağlı olarak, sabit bir eksen üzerinde hareket eden kollardan oluşur.

Klavyeler kendi aralarında mekanik yapı, malzeme, tuş ölçüsü ve sayısı açısından farklılıklar gösterseler de benzer bir görünüm taşırlar. Piyano, elektronik piyano, klavsen, kilise orgu, akordiyon ve melodika klavyeli müzik aletlerinden bazılarıdır.